Wat een kapotte datakabel bij Spitsbergen zegt over onze veiligheid

De komende jaren gaat er structureel 5 miljard euro méér naar Defensie. Dat in de Defensienota 2022 prioriteit ligt bij het herstellen van de vuurkracht is logisch. Maar op de lange termijn zijn investeringen in maritieme weerbaarheid minstens zo belangrijk, zowel vanuit militair als economisch-strategisch oogpunt, vindt senior advisor Pieter Hanson.

De oorlog in Oekraïne is een wake-upcall, daar is iedereen het wel over eens. De snel stijgende defensiebudgetten van vele Europese landen zijn daar getuige van. Ook Nederland gaat, na jaren van bezuinigen op de krijgsmacht, de gevechtskracht terug op peil brengen, waar mogelijk in samenwerking met andere landen. Een hele goede zaak, ook omdat nieuwe terreinen zoals cyber en space in deze plannen ruime aandacht krijgen. En omdat de Russische inval in Oekraïne ons toont dat vrijheid niet gratis is. Harde (Europese) slagkracht blijft nodig om te kunnen afschrikken en eventueel in te grijpen.

Goede plannen dus, maar wat nog extra kan is steviger inspelen op de maritieme expertise en ervaring die we in Nederland hebben. Specialisatie in maritieme weerbaarheid – onder meer door onze maritieme maakindustrie in de benen te houden – verstevigt de veiligheidspositie in Nederland, stelt unieke kennis veilig en biedt een basis om een niche te vinden in de intensiverende samenwerking op Europees niveau en binnen de NAVO.

Maritieme weerbaarheid is breder dan militaire veiligheid alleen, maar omvat ook hybride oorlogvoering en het borgen van cruciale maatschappelijke belangen. Een voorbeeld om dit te illustreren. Als onderdeel van de cyber oorlogsvoering kunnen onderzeese datakabels doorgeknipt worden. Dat is helaas geen theoretische mogelijkheid, het is onlangs nog gebeurd bij Spitsbergen. Er zijn wereldwijd tweehonderd van dit soort kabelnetwerken, dus de continuïteit van de digitale samenleving is niet meteen in het geding. Maar landen die technologie ontwikkelen om dit soort kabels te monitoren en repareren, hebben iets in te brengen op het internationale podium en zijn interessante partner. En Nederland heeft dat soort kennis in huis.

Dit past in een trend waarin offshore steeds meer onshore wordt en vice versa. Zowel dichtbij als verder van huis. Zo wordt onze Noordzee de komende decennia langzaam maar zeker vol gebouwd met windmolens en energie-eilanden om Nederland en het Europese achterland van duurzame elektriciteit en waterstof te voorzien. Wie gaat die vitale infrastructuur op de Noordzee beschermen? Het maritieme domein wordt steeds belangrijker in het machtsspel van de wereld, zie ook de forse investeringen die Rusland en China in hun marines doen. Dat is ook niet zo gek, want het grootste deel van het aardoppervlak is water. En – zeker door de opwarming van de aarde – liggen onder en boven het wateroppervlak – steeds meer strategische belangen.

Defensiebeleid is strategisch industriebeleid

De Nederlandse maritieme maakindustrie zou een cruciale rol kunnen spelen in de investeringsagenda van het Ministerie van Defensie. Het vergroten van onze defensiecapaciteit gaat over veel meer dan vredemissies in landen ver hier vandaan, of een versterking van de NAVO-linies in Oost-Europa. Er komt iets bij, want het gaat ook steeds meer over onze eigen belangen op de Noordzee. Defensiebeleid gaat over strategisch industriebeleid, dat vruchten afwerpt voor zowel veiligheid als economie. En helpt om risicovolle strategische afhankelijkheden van niet-bondgenoten af te bouwen.

In Groot-Brittannië hebben ze dat al begrepen. Daar is onder de vlag van een ‘National Shipbuilding Strategy’ een uitgebreid en langjarig plan voor de eigen maritieme industrie opgetuigd, inclusief aandacht voor het verbeteren van aanbestedingsprocessen, het vinden en opleiden van technisch personeel en investeringen in de maritieme industrie. Dit plan is bovendien slim gekoppeld aan de Levelling Up agenda van de huidige Tory-regering, bedoeld om achtergebleven gebieden – soms klassieke havensteden – een sociaal-economische impuls te geven. Het Nederlandse kabinet komt nog voor de zomer met een brief over een strategische industrieagenda. Daarin zou een strategie voor een krachtige maritieme industrie, naar Brits voorbeeld, een slimme toevoeging kunnen zijn.