De Franse presidentsverkiezingen: een maand later

Er is veel gebeurd in de Franse politiek sinds de presidentsverkiezingen van april: President Emmanuel Macron werd herkozen voor nog een termijn van vijf jaar. Voormalig minister van Arbeid Elisabeth Borne werd benoemd tot premier (de tweede vrouw in de Franse geschiedenis in deze functie) en er trad een nieuwe regering aan.

Wat zijn de plannen van de regering van president Macron met betrekking tot de drie strategische sectoren: agri-food, defensie en energie? Liggen er obstakels in het verschiet met de parlementsverkiezingen van juni?

Van onzekerheid naar continuïteit

19 april 2022, nog voordat het Franse volk naar de stembus ging voor de laatste ronde, organiseerde Hague Corporate Affairs een debat over de Franse presidentsverkiezingen. Het doel was in te gaan op de uitdagingen voor bedrijven in de sectoren agri-food, defensie en energie rond dit belangrijke moment in de Franse nationale politiek.

Het was geen verrassing dat de experts in de paneldebatten de staat van onzekerheid weerspiegelden die op dat moment de Franse samenleving en media beheerste. Ongeacht individuele overtuigingen durfden bijna niemand een gokje te wagen op de uitkomst van een verkiezing tussen twee kandidaten die heel verschillend zijn: de toenmalige zittende president Emmanuel Macron (La République en Marche), voorstander van Europese strategische autonomie en de extreem-rechtse leider Marine Le Pen (Rassemblement national), voorstander van een Frans-georiënteerde aanpak die protectionisme verheerlijkt.

Het was niet de eerste keer dat de twee kandidaten tegenover elkaar stonden; hun eerste confrontatie vond vijf jaar geleden al plaats. Maar de context was veranderd. Door de popularisering van extreem-rechtse ideeën leek Marine Le Pen nog nooit zo kansrijk voor een greep naar de macht. Dat bracht onzekerheid met zich mee, zeker voor buitenlandse bedrijven die zakendoen in Frankrijk.

Na spannende weken haalde Emmanuel Macron 58% van de stemmen en verzekerde zich daarmee van een nieuwe ambtstermijn. Een comfortabele overwinning, maar geen carte blanche.

Waar zet Macron de komende vijf jaar op in?

Met de herverkiezing van president Macron kunnen we continuïteit in de ontwrichting verwachten. Hij blijft zich immers inzetten om Frankrijk te hervormen in de richting van een dynamischere samenleving en economie, die aantrekkelijk zijn voor investeringen en innovatie. Een goed voorbeeld daarvan is een nieuwe poging om het Franse pensioenstelsel te hervormen: een ontmoedigend en verdeeld initiatief om zijn nieuwe mandaat in te luiden.

Voor wat betreft de drie sectoren waarop wij tijdens het debat op 19 april hebben ingezoomd, blijft strategische autonomie van het grootste belang voor de President.

Defensie: President Macron zal een drijvende kracht blijven achter de Europese defensie en capaciteitsopbouw, tot de laatste dagen van het Franse voorzitterschap van de EU en daarna. Op nationaal niveau zal de nieuwe minister van Defensie, Sébastien Lecornu, ernaar streven de defensiebegroting tegen 2025 op te trekken tot 2% van het BBP en nog eens 3 miljard euro uit te trekken voor militaire diensten. Een wetsvoorstel (dat op dit moment bij het parlement ligt) voorziet in nog eens 15 miljard euro – verspreid over vijf jaar – voor veiligheid. De helft daarvan gaat naar cyberveiligheid en digitale soevereiniteit.
Energie: Op dit gebied vindt een unieke wending in de Franse politiek plaats. De ecologische transitie is nu verbonden aan de verantwoordelijkheden van de premier: een manier om deze kwestie meer zichtbaarheid en belang te geven. In overeenstemming met de onlangs gelanceerde REPowerEU-strategie is het devies de duurzame energiezekerheid te versterken. Zo zal 10 miljard euro extra per jaar worden geïnjecteerd om de ontwikkeling van zonne- en windenergie (zowel on- als offshore), groene waterstofoplossingen, de elektrificatie van vervoer en de energieprestaties van gebouwen te versnellen. Kernenergie blijft een belangrijke pijler met plannen om de levensduur van bestaande reactoren te verlengen en tot 14 nieuwe derde generatie kernreactoren te bouwen.
Agri-food: Beginnend met een verandering in de naam van het ministerie, wordt Marc Fesneau minister van Landbouw en Voedselsoevereiniteit. De benoeming van deze jachtliefhebber is bedoeld om de landbouwsector gerust te stellen. Tot zijn prioriteiten behoren de aantrekkelijkheid van de landbouw, het streven naar eerlijkere lonen voor de boeren en de lancering van het France Agri-Techplan ter waarde van 200 miljoen euro verdeeld over vijf jaar om innovatie te bevorderen. Een nieuw proteïneplan heeft tot doel de voedselsoevereiniteit te versterken, met name wat eiwithoudende gewassen betreft.

Klaar voor de start… wacht!

Hoewel de ambitie van continuïteit duidelijk is, zijn enkele nuances op zijn plaats. In tegenstelling tot zijn eerste mandaat heeft president Macron enkele strategische keuzes gemaakt om de ontgoochelde kiezers tevreden te stellen. Ook nam hij een aantal beslissingen om het negatieve narratief van zijn tegenstanders af te zwakken. Dat deed hij door: de benoeming van een linkse vrouw tot premier; een groter belang toe te kennen aan de duurzame transitie; en een krachtige boodschap voor een inclusief onderwijssysteem af te geven met de nieuwe minister van Onderwijs, Pap Ndiaye.

Er staat veel op het spel voor de president en zijn net benoemde regering. Mocht zijn politieke partij er niet in slagen een meerderheid in het parlement te behalen, dan zou Frankrijk afstevenen op een coalitieregering. Dit risico, tamelijk zeldzaam in de Franse politiek, mag niet worden gebagatelliseerd. Het zou dan voor president Macron nog moeilijker worden om zijn programma uit te voeren – zo niet tot een politieke blokkering leiden.

De volgende mijlpaal volgt snel. 19 juni is de tweede ronde van de Franse parlementsverkiezingen. Wordt vervolgd.