Een groene EU? Eerst banden versterken met Latijns-Amerika
De Europese Unie (EU) heeft Latijns-Amerika en het Caribisch gebied (LAC) en
Met de naderende Europese verkiezingen en een verschuiving van de politieke aandacht naar de boerenprotesten (lees ook ons vorige blog), zijn de debatten over het Europees energiebeleid veranderd.
In de verkiezingscampagne van 2019 stonden klimaat en energietransitie centraal. Deze thema’s werden aangewakkerd door bewegingen zoals “Fridays for Future”, geleid door Greta Thunberg. Milieuactivisme verhoogde het bewustzijn en plaatste klimaatbeleid hoog op de politieke agenda’s wereldwijd, zo ook op die van de Europese Commissie. Door gebeurtenissen zoals de oorlog in Oekraïne zijn de prioriteiten in het energiebeleid verschoven naar het waarborgen van energiezekerheid en betaalbaarheid.
In 2019 versterkte de Europese Commissie haar inzet om klimaatverandering en milieuproblemen aan te pakken met de Europese Green Deal, een ambitieuze strategie om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken. Om de doelen van de Green Deal te halen, introduceerde de Europese Commissie het Fit for 55-pakket, een reeks wetgevende initiatieven met juridisch bindende klimaatdoelen voor alle belangrijke sectoren van de economie. Deze maatregelen zijn ontworpen om het energiebeleid van de EU te hervormen, de verduurzaming te versnellen en de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen in de EU te stimuleren.
Centraal in dit pakket staat het doel om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met minstens 55% te verminderen ten opzichte van 1990. Dit is een grote vooruitgang ten opzichte van het eerdere doel van 40% minder uitstoot, en laat zien dat EU-beleidsmakers zich inzetten om klimaatneutraliteit in de EU te bereiken.
De Europese energiemarkt is in de afgelopen jaren voor meerdere uitdagingen komen te staan, van wereldwijd ontwrichtende gebeurtenissen tot onderliggende structurele uitdagingen. Grootschalige elektrificatie is hier een belangrijk onderdeel van.
Elektrificatie speelt een cruciale rol bij de overgang naar elektrische mobiliteit en digitalisering. Maar het brengt ook uitdagingen met zich mee: de toenemende vraag naar elektriciteit legt extra druk op ons elektriciteitsnet. Hierdoor ontstaan in toenemende mate zorgen over netcongestie. Dus, hoe duurzaam de bron van elektriciteit ook is, de vraag blijft: kunnen onze huidige elektriciteitstransport- en distributienetwerken deze toenemende belasting wel aan?
Een andere uitdaging is de lokale acceptatie van nieuwe vormen van energie. Hoewel windenergie op land en zonneparken essentieel zijn voor de energiezekerheid van Europa, stuiten ze steeds vaker op weerstand van lokale gemeenschappen. Deze weerstand beperkt hun potentiële inzet en bijdrage aan duurzame energieopwekking. Tegelijkertijd pleiten steeds meer belanghebbenden voor het uitfaseren van gas.
De Covid-19-pandemie heeft een grote impact gehad op de Europese energiesector. Door lockdowns en reisbeperkingen daalden de energievraag en de olieprijzen. De oorlog in Oekraïne veroorzaakte een nog grotere schok in de energiemarkt. EU-sancties tegen Rusland maakten Europa’s kwetsbaarheid voor verstoringen in de energievoorziening duidelijk, en vooral de sterke afhankelijkheid van Russische gasimport. Deze onzekerheid in de energievoorziening leidde tot torenhoge prijzen, wat hogere kosten voor bedrijven en huishoudens tot gevolg had. Hierdoor verschoof het politieke debat naar kwesties over energiebetaalbaarheid en -zekerheid.
Daarnaast bedreigen hogere energiekosten de industriële concurrentiepositie van Europa in vergelijking met andere regio’s met goedkopere energie of hogere overheidssteun. Als reactie hierop introduceerde de EU het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), dat in 2030 op alle industrieën van toepassing zal zijn en een level playing field creëert door een CO2-belasting op importeurs te heffen.
Vooruitkijkend biedt het rapport van Enrico Letta, dat de strategische agenda van de EU voor 2024-2029 zal beïnvloeden, belangrijke aanbevelingen en inzichten voor de verdere ontwikkeling van de Europese energiemarkt en het energiebeleid.
Letta pleit voor een meer geïntegreerde EU-energiemarkt met sterkere samenwerking tussen de lidstaten en een focus op verbetering van de infrastructuur. Het rapport stelt verschillende strategieën voor om dit te bereiken, zoals:
Daarnaast roept het rapport op tot een versnelde invoering van hernieuwbare energiebronnen en verbeterde energie-efficiëntie. Dit kan worden bereikt met verhoogde investeringen, ondersteunend beleid en het adresseren van de sociale en economische zorgen die gepaard gaan met de energietransitie.
In aanloop naar de EU-verkiezingen van 2024 benadrukken politieke partijen in de verschillende lidstaten gedeelde prioriteiten die de Europese energieagenda in de komende jaren zullen bepalen. Renew Europe pleit voor een vermindering van fossiele brandstoffen, terwijl De Groenen en Links pleiten voor een volledige uitfasering ervan. De circulaire economie staat centraal bij de EVP en De Groenen, waarbij De Groenen pleiten voor verplichte duurzame eisen voor bedrijven en verdere maatregelen voor groene taxonomie.
Naast deze focus zijn de huidige energieprijzen een belangrijke zorg voor Europese bedrijven en huishoudens. Politieke partijen pakken dit probleem op verschillende manieren aan. Socialisten streven naar toegankelijke energie via markthervormingen, terwijl Links voorstelt om de winsten van energiebedrijven te herverdelen via belastinghervormingen, zodat de bevolking ook kan profiteren van de hoge energieprijzen.
De EVP ondersteunt marktintegratie tussen elektriciteit en gas en het afstemmen van lokale investeringen om de efficiëntie te verbeteren en de prijzen te verlagen. Daarentegen wijst de Identiteit en Democratie (ID) Groep het EU-beleid, met name de Europese Green Deal, aan als schuldige voor de prijsstijgingen en heeft daarom de petitie “Stop de oneerlijke stijging van energieprijzen door EU-beleid!” gestart. Sommige groepen, zoals Renew Europe, richten zich op de dringende behoefte aan meer samenwerking tussen publieke en private sectoren en investeringen in netcapaciteit en opslag.
Energie blijft een belangrijk aandachtspunt in het volgende EU-mandaat, waarbij de ambitieuze doelen van het “Fit for 55 Package” van de Europese Green Deal cruciaal zijn voor de energiezekerheid in de regio.
Maar het bereiken van deze doelstellingen vergt zorgvuldige planning en uitvoering. Het versterken van de concurrentiepositie van Europa staat hoog op de agenda van de volgende Commissie, waarbij concurrerende energieprijzen van vitaal belang zijn voor een sterke energie-industrie en een stabiele economie. Een uitdaging waar de Commissie zich de komende termijn op zal moeten richten, is hoe de energietransitie effectief gefinancierd kan worden en hoe meer private investeringen in energie-infrastructuur aangetrokken kunnen worden. Het vinden van een balans tussen deze prioriteiten zal cruciaal zijn voor het succes van de EU in de komende jaren.
De Europese Unie (EU) heeft Latijns-Amerika en het Caribisch gebied (LAC) en
De komst van deze digitale euro en de bijbehorende beleidsaanpassingen zullen het
Attilio Caligiani is partner van het Brusselse kantoor van Hague Corporate Affairs
