Gifeieren. Eiercrisis. Woorden die een akelig beeld oproepen. Strikt genomen was er niet zoveel aan de hand. Maar nu is er geen houden meer aan: iedereen is met het onderwerp op de loop. Het menselijke, dierlijke en economische leed is niet te overzien. Dat was best te voorkomen geweest. Als waakhond NVWA (de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) op 20 juni intern de crisiscommunicatie op orde had gebracht.
Het insecticide Finopril is al lang omstreden: luizen gaan er dood aan, maar bijen en vissen ook. De EU heeft het gebruik daarom verboden, al zijn er uitzonderingen. Voor mensen is er een norm die aangeeft bij welke hoeveelheid je ‘gegarandeerd’ geen gezondheidsschade oploopt. Die norm is nattevingerwerk, gebaseerd op beperkt onderzoek met proefdieren. Op Sri Lanka, zo zegt voedingshoogleraar Katan, hebben in de loop van de tijd zeven mensen getracht zelfmoord te plegen door een flesje zuivere Finopril te drinken. Na een paar dagen konden ze het ziekenhuis weer verlaten, ogenschijnlijk kerngezond.
In een pluimveebedrijf mag Finopril niet worden gebruikt. Als de voedsel- en warenautoriteit op 19 juni uit België de melding krijgt dat Nederlandse kippenboeren het toch toepassen, moeten alle alarmbellen gaan rinkelen. Voedsel en gif vormen een explosief mengsel, zo weten we allemaal wel.
Dat het een maand duurt voordat de NVWA bedrijven gaat controleren nemen we hier als gegeven voor lief. In die maand had in elk geval de communicatie tot in de puntjes kunnen worden voorbereid. Alle feiten op een rij, inclusief bijvoorbeeld gegevens over de redenen waarom het verboden is en wat de potentiële schade voor de gezondheid kan zijn. Formuleren van een paar nuchtere kernboodschappen voor stakeholders en consumenten en een helder frame, die recht doen aan de feiten en tegelijk een dempend effect hebben op de onrust. Het trainen van een geschikte woordvoerder, die zich niet in Nieuwsuur door Mariëlle Tweebeke laat verleiden domme dingen te zeggen. En: zelf als eerste naar buiten treden, zodat je vanaf het begin de regie hebt.
Dit was een verstandige investering geweest. Dan was de NVWA niet op 22 juli overvallen geweest door een krantenbericht. Nu is de schade, materieel en immaterieel, niet te overzien en is de voedsel- en warenautoriteit zijn autoriteit kwijt. Toegegeven: voedsel controleren is een ander vak dan crisiscommunicatie. Maar je kunt niet zonder.
