Met een checklistmentaliteit word je niet écht duurzaam
Het publiek en de politiek stellen steeds hogere eisen aan het bedrijfsleven
Bedrijven zitten vanwege CO2-uitstoot, milieuvervuiling en andere maatschappelijke kosten vaak in de hoek waar de publicitaire klappen vallen. Weersta de reflex om alleen vanuit de verdediging te communiceren. Vertel als bedrijf óók het verhaal over de maatschappelijke waarde die je nu en in de toekomst biedt aan de samenleving, schrijft Alex Klein, Account Director bij Hague Corporate Affairs.
De tijd dat de relevantie van het bedrijfsleven vanzelfsprekend was, ligt ver achter ons. Sommige politici en milieugroepen zien bedrijven als Shell en Tata Steel liefst vertrekken uit Nederland. Daar valt natuurlijk veel op af te dingen, want zolang niet iedereen een elektrische auto heeft, is er benzine nodig, net als staal. Maar de realiteit is wel dat het politieke en maatschappelijke sentiment rond bedrijven guur is.
Met name Angelsaksische bedrijven zijn soms verbijsterd over de koude douche waar hun kennismaking met Nederland vaak op uitdraait. Ze verwachten een warm bad en applaus, ze brengen immers werkgelegenheid en innovatie, maar oogsten wantrouwen. Zo kan het gebeuren dat datacenters worden weggezet als onverantwoorde energieslurpers, terwijl de digitale infrastructuur in Nederland van wereldklasse is en de ruggengraat vormt van de moderne economie. En hoewel je best vragen kunt stellen over de bedrijfsmodellen van Big Tech, ook ziekenhuizen, winkelbedrijven, multinationals en mkb’ers zijn afhankelijk van die datacenters.
Waarom lukt het bedrijven niet om hun toegevoegde waarde voor de economie en de samenleving voor het voetlicht te brengen? Ze gebruiken argumenten waarvoor de politiek en het publiek niet meer warmlopen, want wie geeft er om nóg meer banen bij de huidige krapte op de arbeidsmarkt? Maar er is ook nog iets anders aan de hand. Doordat bedrijven vaak in de hoek zitten waar de klappen vallen, gaan ze defensief communiceren. “Ja, we stoten te veel CO2 uit, maar we werken eraan om dat te verminderen.” Door uitsluitend te praten over de mitigatie van negatieve effecten, is het bestaansrecht van veel bedrijven op de achtergrond geraakt en associëren publiek en politiek deze sectoren alleen nog maar met die negatieve effecten.
Ondertussen zien veel politici het bedrijfsleven als een vanzelfsprekend gegeven. Maar bedrijvigheid komt natuurlijk niet uit het niets. De politiek heeft een rol in het faciliteren van het bedrijfsleven. Bedrijven zorgen voor welvaart, en dat is een publiek belang. Daarom is het belangrijk dat de politiek actief werkt aan een visie op het toekomstig verdienvermogen van Nederland in een veranderende wereld. Hoe willen we dat de Nederlandse economie er over 20 jaar uitziet? Hoe gaan we schaarse ruimte, arbeid en middelen zo verdelen dat we onze sociale zekerheid en ons zorgstelsel op hetzelfde hoge niveau kunnen houden? Dat vereist een strategie, en bedrijven moeten hun visie op die toekomst ook bespreken met overheid en politiek.
Maar het bedrijfsleven is zelf ook aan zet, want met sleetse argumenten als werkgelegenheid en innovatie komen ze er niet. De juichverhalen van technologiebedrijven over de zegeningen van disruptie komen over als een door Silicon Valley bedachte vorm van late stage capitalism. Daar is geen behoefte (meer) aan.
Mijn advies aan bedrijven: kom niet met ronkende verhalen, maar communiceer oprecht over de maatschappelijke waarde van je bedrijf, en wees transparant over de hobbels en de uitdagingen die je tegenkomt. Vertel je verhaal niet vanuit je eigen perspectief, maar vanuit dat van de samenleving. Welke behoeftes leven er in de politiek en de maatschappij en welke bijdrage levert je bedrijf daaraan? Die maatschappelijk thema’s draaien op dit moment niet meer om banen, maar om zaken als duurzaamheid, strategische autonomie, bestaanszekerheid en verantwoorde toepassingen van digitale technologie.
Een voorbeeld. Gevraagd naar hun relevantie pronken baggerbedrijven nog altijd graag met kunststukjes als het opgespoten palmeiland in Dubai. Maar de toegevoegde waarde van de offshore industrie zit natuurlijk ergens anders, namelijk in de energietransitie en in klimaatadaptatie. Het zijn offshorebedrijven die windparken op zee bouwen, en het zijn baggerbedrijven die duinen opspuiten en ons beschermen in de strijd tegen de stijgende zeespiegel.
Dat de sector ook nog actief is met olie- en gasplatformen is waar, maar ook logisch, de economie is immers in transitie. Geen enkel bedrijf (of huishouden) is 100 procent duurzaam. Zolang er nog benzineauto’s rondrijden en we nog CV-ketels in huis hebben hangen, hebben we fossiele brandstoffen nodig, en dus ook bedrijven die daarvoor zorgen.
Kortom: alles wat aandacht krijgt, groeit. Als bedrijven alleen maar defensief communiceren over hun negatieve impact, dan associeert de politiek en het publiek bedrijven daar ook mee. Uiteraard moet je als onderneming je zaken op orde hebben en daar verantwoording over afleggen, maar vertel vooral óók het verhaal over de belofte die je bedrijf biedt voor de toekomst. Alleen dan krijgen we een dialoog tussen politiek en bedrijfsleven die ons leidt naar een duurzame samenleving op de lange termijn.
Heeft u hulp nodig bij het volgen van alle relevante wet- en regelgeving op het gebied van duurzaamheid, en bij strategische advisering hierover? Stuur dan een email naar Alex Klein. Hij helpt u graag verder.
Of schrijf u in op de nieuwsbrief en ontvang eens per drie maanden relevante updates voor uw organisatie in uw inbox.
Het publiek en de politiek stellen steeds hogere eisen aan het bedrijfsleven
Het failliet van de vertragingslobby Het is lange tijd een succesvol recept
Het schaakspel rondom de MVO-wetgeving Topman Peter Berdowski van Boskalis gooide onlangs
