Gratis geld bestaat niet. Al zou je het wel denken, op dit moment. De staatshelicopter strooit tientallen miljarden uit over het land om banen en hele sectoren te redden van de ondergang.
Financieel manna uit de hemel, vergelijkbaar met de voedseldroppings die de hongerige Nederlandse bevolking na de Tweede Wereldoorlog uit de lucht zag vallen. Voor een land dat gewend is aan broekriemen en begrotingsplafonds is het een ongekend fenomeen. Alsof we in een sprookje leven.
Het is hard nodig. Maar het is goed nu al te beseffen dat het sprookje op een dag uit zal zijn. We mogen hopen dat de economie er na corona door deze miljardenimpuls er minder slecht voor staat dan in ergere rampscenario’s. Maar, vervelend nieuws: er komt een terugbetaaldag. Dan moet de regering de torenhoge staatsschuld weer terugbrengen naar een normaal begrotingstekort. En dat kan ruwweg maar op twee manieren: minder uitgaven of hogere inkomsten. Ofwel: bezuinigingen of belastingverhogingen.
Dat weten ze in Den Haag. Reken maar dat op de ministeries ambtenaren al aan scenario’s werken die ze na de gulle dagen aan politici gaan voorleggen. De eerste ambtelijke oefening in de Brede Maatschappelijke Heroverwegingen (wie bedenkt zo’n titel?) die in april werd gepubliceerd, zal daarbij vergeleken peanuts zijn. Dat gebeurt straks wel in een veranderde wereld, die politieke dogma’s op zijn kop zet. De crisis dwingt politieke partijen onder de vloer te kruipen en hun grondvesten stevig onder de loup te nemen. Wie jarenlang een kleinere overheid heeft bepleit heeft nu gezien hoe fundamenteel de publieke sector – de ziekenhuizen, het onderwijs, de overheidsinstanties als UWV – in crisistijden is. Bezuinigen op de publieke sector zal een moeilijk te verkopen boodschap zijn.
<h3><span style="color:#ec4a45" class="has-inline-color">"Here is a red quote"</span></h3><br>Of neem de belastingen. Een decennia lang is de verlaging van de lasten voor bedrijven heilig geweest in Den Haag. Nederland lokte met een gunstig belastingregime buitenlandse bedrijven, die nu ook de weg naar het noodloket weten te vinden. Gaan we daarmee door? Of gaat ook het bedrijfsleven met hogere belastingen de overlevingssteun terugbetalen? Blijven we sectoren als de luchtvaart of de landbouw subsidiëren met belastingvrijstellingen of staatssteun op het huidige niveau? En hoe verhoudt zich dit alles tot bij voorbeeld overheidsinvesteringen in het klimaat?
Het is wat vroeg om de oude economische orde dood te verklaren. Maar politici staan straks wel voor ongekende keuzes om een nieuwe toekomst uit te vinden. Ze zullen over heel wat schaduwen moeten heen springen. Daar liggen kansen voor bedrijven en organisaties om met creatieve nieuwe oplossingen de politiek verder te helpen. In nieuwe coalities, die vroeger ondenkbaar leken. Ook bedrijven zullen daarbij uit hun oude groef moeten komen. Wie blijft hameren op oude mantra’s zal een verveeld gezicht treffen aan de andere kant van de tafels in Den Haag of Brussel.
En dan zijn 2021 is ook nog Tweede Kamerverkiezingen. Die gaan over het Nieuwe Abnormaal. Partijen gaan standpunten innemen die voor jaren de politieke werkelijkheid bepalen. Ze zullen elkaar bestrijden met een visie op de toekomst die wel eens anders zou kunnen zijn dan wat hun aanhang gewend is. Dat kan heel verfrissend zijn. Vervolgens zullen ze een regeringscoalitie moeten smeden die dat nieuwe Nederland gaat vormgeven.
Dat gratis geld gaat ons straks dwingen tot fundamentele keuzes. Wie vandaag wordt gered door de staat, is morgen weer belastingbetaler. En volgend jaar kiezer. Politici weten dat. Ze zullen dieper moeten nadenken èn overtuigen dan ooit. Je krijgt nu al zin in verkiezingen.
