Veilige havens, veilige handel

Steeds vaker worden drugs onderschept in grote Europese havens, met name Antwerpen, Hamburg, Rotterdam en Valencia. In verreweg de meeste gevallen worden ze verstopt en gevonden in cargo’s die bedoeld zijn voor de export van legale goederen uit Latijns-Amerika en het Caribisch gebied (LAC) naar de Europese Unie (EU). Om de negatieve impact van drugssmokkel aan beide kanten van de Atlantische Oceaan te minimaliseren, is verhoogde samenwerking tussen deze regio’s evenals binnen Europa nodig.

In 2016 werd er nog ‘slechts’ 76 ton cocaïne onderschept in Europa; in 2020 steeg het aantal naar een recordhoogte van 223 ton, volgens gegevens van het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving.

De uitbuiting van legale handel door georganiseerde misdaad

95% van de mondiale drugssmokkel vindt plaats over zee. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat de internationale georganiseerde misdaad gebruik maakt van legaal verhandelde producten om drugs te smokkelen. Zo bestaat een aanzienlijk deel van de goederen die LAC jaarlijks naar de EU exporteert uit agri-voedselproducten, die ook over zee vervoerd worden. Cocaïne is herhaaldelijk gevonden in legale agri-voedsel export van LAC naar de EU, wat imagoschade veroorzaakt voor de landen van herkomst en hun legale exporteurs, terwijl het ook de kosten voor legale handel in productielanden verhoogt vanwege beveiligingsdruk om de toeleveringsketens te beschermen.

De enorme opbrengsten die drugssmokkel opleveren moedigen internationale criminaliteit, terrorisme, wapen- en mensensmokkel aan. Criminelen zijn ertoe in staat om op zeer innovatieve manieren drugs binnen hun afzetmarkten te krijgen, zoals de VS en de EU. Hiermee wordt de veiligheid van de EU’s cruciale havens en havensteden ondermijnd.

Internationale misdaad vergt een internationale aanpak

Aangezien drugssmokkel een internationale activiteit is die grenzen en oceanen overschrijdt, is een geïsoleerde aanpak van individuele EU-lidstaten niet genoeg. Het enkel focussen op het bevorderen van veiligheid binnen havens is ook niet genoeg om deze problematiek aan te pakken: vaak worden de EU-havens niet eens bereikt door de drugs die criminelen naar de EU proberen te smokkelen. Het EU-stappenplan met maatregelen tegen drugshandel en georganiseerde criminaliteit, de Europese Havenalliantie en toenemende EU-LAC samenwerking op het gebied van veilige handel zijn van cruciaal belang in de strijd tegen internationale drugssmokkel. 

De Europese Havenalliantie, gelanceerd in januari 2024 op initiatief van de Europese Commissie, benadrukt de kwetsbaarheid van Europese havens voor drugssmokkel als belangrijkste toegangspunten voor de handelsvolumes van de EU. Publieke en private partijen die deel uitmaken van de alliantie streven ernaar samen op te trekken tegen drugssmokkel, de wetshandhaving in havens te verbeteren en havenautoriteiten en rederijen te ondersteunen bij het bestrijden van criminele infiltratie.

In oktober 2022 sloten België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en Nederland de ‘Coalitie Europese landen in de strijd tegen georganiseerde misdaad’ om de samenwerking onder elkaar te vergroten en de drugshandel via havens te ontwrichten. Deze coalitie wil ook de samenwerking met LAC uitbreiden om criminele netwerken te ontmantelen. De Verklaring van La Paz, ondertekend in februari 2024 door de EU en de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten (CELAC), versterkt de veiligheidssamenwerking tegen de productie en handel in drugs.

Gezien het mondiale karakter van de drugssmokkel die EU-havens teistert is een transnationale strategie absoluut noodzakelijk om de economische, sociale en veiligheidsimplicaties van deze criminele activiteit aan te pakken.

Maar de focus op havens is niet genoeg. Een betere samenwerking binnen de EU, en tussen de EU en LAC, waarbij zowel publieke als private actoren betrokken zijn, is van cruciaal belang bij de bestrijding van de drugshandel