Een groene EU? Eerst banden versterken met Latijns-Amerika

De Europese Unie (EU) heeft Latijns-Amerika en het Caribisch gebied (LAC) en diens kritieke grondstoffen nodig om de energietransitie te verwerkelijken. Dus moet de EU haar banden met de LAC-regio versterken. 

Het Spaanse voorzitterschap van de Europese Unie (EU) – gekenmerkt door haar focus op de internationale positie van de EU en het versterken van de banden met de LAC-regio – heeft hier belangrijke stappen toe gezet. Tijdens deze ambtsperiode zijn er cruciale initiatieven ontplooid, zoals de EU-CELAC-top en de bezoeken van Commissievoorzitter Von der Leyen aan Argentinië, Brazilië, Chili en Mexico. Er is echter verdere toewijding en inzet nodig om dit partnerschap naar een strategisch niveau te tillen, zodat de EU haar klimaat- en groene energieambities kan verwezenlijken.

Naast de EU hebben ook andere delen van de wereld, zoals China en de VS, plannen om klimaatbestendigere economieën op te bouwen, met een bredere inzet van groene energie. In het licht van deze ontwikkelingen zal de geopolitieke relevantie van de LAC-regio toenemen, aangezien deze regio over de noodzakelijke middelen beschikt om de mondiale energietransitie te bewerkstelligen.

Energietransitie

De bezorgdheid over klimaatverandering heeft geleid tot een grotere focus op duurzaamheid, met als doel om de CO2-uitstoot drastisch te verminderen. De EU is hier immers ook aan gebonden middels internationale verdragen en door de EU’s eigen wetgeving, zoals de Europese Green Deal.

Voor de succesvolle implementatie van dergelijke doelen zijn elektrificatie en energie-opslaginfrastructuur van cruciaal belang. De EU kan echter niet volledig zelfstandig dergelijke infrastructuur ontwikkelen en is afhankelijk van kritieke grondstoffen zoals lithium voor batterijen, evenals zilver en koper voor energieopslag. Een aanzienlijk deel van deze kritieke grondstoffen is in de LAC-regio te vinden. Argentinië, Bolivia en Chili vormen de zogenaamde ‘lithium-driehoek’, die meer dan 60% van ’s werelds lithium-voorraden bezit. Mexico, Peru en Chili bezitten respectievelijk 43% van ’s werelds zilverreserves en 40% van die van koper. Om een succesvolle energietransitie te realiseren zullen staten of blokken, waaronder ook de EU, strategische partnerschappen moeten aangaan met de LAC-regio.

Geopolitieke dynamiek van de energietransitie

Andere belangrijke spelers op het wereldtoneel, zoals China en de Verenigde Staten, erkennen de cruciale positie van LAC in het vormgeven van de mondiale energietransitie. Zo is China gestart met de exploitatie van lithium in de lithium-driehoek en heeft het miljardeninvesteringen gerealiseerd om toegang te verkrijgen tot andere mineralen in LAC, zoals zilver, koper en tin. De actievere betrokkenheid van China in de LAC-regio heeft de Verenigde Staten inmiddels aangespoord tot actie: in november kondigde president Joe Biden de oprichting aan van een investeringsplatform voor ontwikkelingsprojecten via de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank, als alternatief voor “schuldenvaldiplomatie”, waarmee hij naar China refereerde. Kort na deze aankondiging bezochten functionarissen van Biden Chili, Uruguay en Paraguay om de levering van kritieke grondstoffen en energie te bespreken.

Historisch gezien werd LAC beschouwd als de ‘achtertuin’ van de VS, wat Washingtons zorgen over China’s groeiende grip op LACs kritieke grondstoffen des te opvallender maakt. Laat daarom de bezorgdheid van de regering-Biden een les wezen voor de groene energie-ambities van de EU: als de VS, met hun diepgaande politieke en economische banden met LAC, van mening zijn dat ze hun inspanningen moeten opvoeren om toegang tot Latijns-Amerika’s grondstoffen te garanderen, zal de EU haar inspanningen nog verder moeten intensiveren om, ten eerste, de banden met de LAC regio te versterken en, ten tweede, om toegang te krijgen tot de kritieke grondstoffen die LAC te bieden heeft voor de energietransitie.

Lopende onderhandelingen over handelsovereenkomsten met Mexico, het Mercosur-blok en het recente handelsakkoord met het lithium-rijke Chili – essentieel voor de EU’s ambitie om wereldleider te worden op het gebied van batterijproductie – zijn dan ook van vitaal belang. Toch valt er – altijd – meer te doen.

Banden versterken met LAC: contextueel en historisch haalbaar

Na de invasie van Oekraïne en diens ontwrichtende gevolgen voor de Europese energie- en agrovoedsel-voorzieningsketens, heeft de EU zich ingespannen om haar ‘strategische autonomie’ te versterken, gedefinieerd door het Europees Parlement als ‘het vermogen van de EU om autonoom te handelen op strategisch belangrijke gebieden, zonder afhankelijk te zijn van andere landen’.

Hoewel de EU niet volledig autonoom kan zijn in een wereld die wordt gekenmerkt door economische globalisering en onderlinge afhankelijkheid, kan zij haar ‘vermogen om autonoom te handelen’ versterken door solide en wederzijds voordelige relaties te smeden met regio’s die vergelijkbare culturele en politieke waarden delen. De historische banden tussen LAC en Europa, die teruggaan tot de vijftiende eeuw, maken daarom van LAC een betrouwbare bondgenoot waarmee de EU kan samenwerken op strategisch belangrijke beleidskwesties, zoals energie en de levering van kritieke grondstoffen.

Erkenning als gelijken

Om een groenere EU te verwezenlijken, heeft de Unie – net als China en de VS – LAC nodig. Het is dus in belang van de EU om banden met die regio te versterken. Om sterkere banden met LAC mogelijk te maken, zou de EU, om te beginnen, de LAC-regio als een gelijkwaardige partner moeten behandelen, met name in het kader van de Europese Green Deal, welke initiatieven bevat die een aanzienlijke economische impact op ontwikkelende, Latijns-Amerikaanse landbouwgemeenschappen zullen hebben. Ondanks talrijke verzoeken van Mexico, Brazilië, en andere LAC-landen om een multilaterale dialoog op te starten tussen de EU en LAC, is hier (nog) geen gehoor aan gegeven.

Een vruchtbare dialoog met Latijns-Amerikaanse partners is echter cruciaal als de EU een leidende rol wil spelen in de mondiale energietransitie. De politieke bereidheid aan beide zijden is aanwezig. Voor een succesvolle dialoog is echter gelijkheid tussen beide partijen vereist. China en de Verenigde Staten ondernemen serieuze actie om zichzelf verder te consolideren als strategische partners voor LAC; de EU zou dat ook moeten doen.

Meer weten?

Jacob Lubbers Estrada is Trainee bij Hague Corporate Affairs en houdt zich veelal bezig met EU-LAC Affairs, duurzaamheid en agri-food. Voor vragen kunt u contact met hem opnemen via: lubbers.estrada@hague.company.