Het bedrijfsleven moet leiderschap tonen voor groene groei

Groene groei van de economie is het mantra van het nieuwe kabinet. Maar wie zorgt ervoor dat er daadwerkelijk groene groei komt? De Nederlandse overheid moet zorgen voor de infrastructuur, een stabiel politiek klimaat, en de juiste regelgeving om de economie en de samenleving te verduurzamen. Maar voor succesvolle groene groei is nog iets anders nodig: daadkrachtig leiderschap vanuit het bedrijfsleven, schrijft Menno Snel, partner bij Hague Corporate Affairs.

Het nieuwe kabinet Schoof 1 heeft een apart ministerie voor Klimaat & Groene Groei gecreëerd. Doel daarvan is om klimaatbeleid te vertalen in economische kansen. De industrie, en daarmee het fundament van de economie, moet daarvoor verduurzamen zodat het in gemoderniseerde staat behouden blijft. Maar over welke bedrijven hebben we het eigenlijk? Concerns als Unilever en Shell ooit iconen van het Nederlandse bedrijfsleven, hebben hun hoofdkantoren naar Londen verplaatst. De bazen van die bedrijven zitten hier niet meer en zijn minder begaan met het wel en wee van de Nederlandse economie.

Groene groei is een nobel streven en een wenkend perspectief, want vervuiling en klimaatverandering moeten worden aangepakt terwijl we onze levensstandaard handhaven. Terwijl het ene deel van de politiek en het publiek sceptisch is, heeft het andere deel geen geduld. De genuanceerde boodschap is dat verandering tijd kost. Op dit moment gebruikt 90 procent van de Nederlandse gezinnen nog aardgas. Dat betekent simpelweg dat we daar morgen nog niet vanaf kunnen, maar overmorgen misschien al voor een stukje. 

In het verleden lieten Paul Polman van Unilever en Feike Sijbesma van DSM regelmatig hun licht schijnen over de maatschappelijke verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven. In het recente verleden mengden Peter Berdowski van Boskalis en Peter Wennink van ASML zich in het debat, maar door te dreigen met vertrek als de vestigingsvoorwaarden niet verbeterden, was dat helaas niet altijd op een constructieve manier. 

Zijn er nog bedrijfsbestuurders die zich mengen in het debat over groene groei? Welke CEO komt aan een talkshowtafel uitleggen wat het bedrijfsleven gaat bijdragen aan Nederland? Bestuurders vinden dat lastig, want ze krijgen in zo’n gesprek eerst alle negatieve aspecten van hun fossiele bedrijfsvoering voor de voeten geworpen. Toch is het belangrijk dat CEO’s hun visie toelichten en uitleggen wat er nodig is om Nederland toekomstbestendig te maken. 

De politiek en de samenleving stralen weinig warmte uit voor het bedrijfsleven. Het midden- en kleinbedrijf genieten nog enige sympathie, maar grote bedrijven hebben het in de ogen van het publiek verstiert. Het is ook lastig uit te leggen waarom bedrijven als Shell, maar ook ASML, honderden miljoenen aan subsidies claimen, terwijl ze jaarlijks miljarden winst maken.

De weerstand daartegen slaat echter door. Bij veel activisten lijkt de aversie tegen Shell groter dan de wens om de transitie te laten slagen. Daar moeten we vanaf. Want hoe leggen we straks aan onze kleinkinderen uit dat we de kans hadden om de CO2-uitstoot te reduceren, maar dat we dat niet gedaan hebben omdat we Shell niet wilden helpen? 

Maar bedrijven moeten ook een stap zetten. Te beginnen door zich te manifesteren in het publieke debat. We hebben het grote bedrijfsleven nodig, want in een duurzame economie zijn álle bedrijven toekomstbestendig.

Bedrijven kunnen heus wel uitleggen dat het vestigingsklimaat in Nederland op dit moment niet al te best is, want de politieke stabiliteit is onzeker, wet- en regelgeving is nodeloos complex en vergunningstrajecten kosten gekmakend veel tijd. Om over netcongestie nog maar te zwijgen. Die terechte kritiekpunten kunnen geadresseerd worden, zonder dat meteen gepaard te laten gaan met de dreiging van een vertrek. We zitten in hetzelfde schuitje, dus we moeten problemen gezamenlijk oplossen. 

De overheid moet de regie voeren, en dat blijkt lastiger dan gedacht. Tekenend en teleurstellend is dat van de aangekondigde maatwerkafspraken met de grootste industriële uitstoters in de praktijk niets terecht is gekomen. Hopelijk slaagt het kabinet Schoof er wél in om concrete stappen te zetten. 

Als de overheid slaagt regie te voeren, dan is dat winst, maar het is niet genoeg. De verbouwing van de economie wordt gevormd door de transitie van het bedrijfsleven. Dat vraagt om een actieve deelname aan het debat over hoe die transitie eruit moet zien. We moeten voorkomen dat we de kracht van de oude bedrijven verliezen voordat we weten wat we ervoor terugkrijgen. 

Groene groei vergt regie van de overheid, én leiderschap van het bedrijfsleven. Het is kortom nodig dat CEO’s in Nieuwsuur in gesprek gaan over belangen die groter zijn dan die van het eigen bedrijf.