Actualiteit nieuw
Het failliet van de vertragingslobby
Het failliet van de vertragingslobby Het is lange tijd een succesvol recept
De Voorjaarsnota is een tussenstand: in het document staat hoe het gaat met de inkomsten en uitgaven die op Prinsjesdag zijn gepresenteerd. Normaal gesproken wordt dit document pas eind mei naar de Kamer gestuurd, maar omdat er dit jaar ook een additioneel pakket klimaatmaatregelen op tafel ligt – met omvangrijke financiële gevolgen – is er besloten om dit gezamenlijk te behandelen. Voor klimaatmaatregelen is 1 mei altijd een belangrijke deadline: maatregelen die daarvoor genomen worden, kunnen nog dit jaar doorgerekend worden door het PBL.
We weten al dat er grote budgettaire mee- en tegenvallers zijn. Een voorbeeld van een meevaller is het prijsplafond. Door de dalende energieprijzen viel het prijsplafond veel goedkoper uit: niet €20 mrd, maar €5 mrd. Daarnaast is er veel geld op de plank blijven liggen bij ministeries, ondere andere door personeelstekorten. Volgens het CPB kan deze onderuitputting oplopen tot €11 mrd.
Tegelijkertijd zijn er ook forse tegenvallers. Zo is de rente fors gestegen en zijn de uitgaven voor asielopvang en de hersteloperatie van de toeslagenaffaire een stuk hoger (€3 mrd en €5,8 mrd). En ondanks dat de Raad van State waarschuwde voor een compensatiemaatschappij, werd op dinsdag bekend dat het kabinet een fors bedrag reserveert voor het door aardbeving geteisterde Groningen: de provincie ontvangt €13,5 mrd als ‘ereschuld’. Met alle plusjes en minnetjes zat er in april nog een gat van €4 tot €6 mrd in de Rijksbegroting. Over het vullen van dat gat is de afgelopen weken stevig onderhandeld.
In beginsel zijn er drie routes: bezuinigen, lastenverzwaringen of de staatsschuld op laten lopen. De laatstgenoemde is volgens minister Kaag geen optie: zij zet in op het herstellen van ‘begrotingsdiscipline’, die volgens haar zoek is geraakt door de coronacrisis. D66 en ChristenUnie hebben een voorkeur voor het verhogen van de belasting op vermogen, maar dergelijke maatregelen liggen pas bij de augustusbesluitvorming op tafel. Daarmee blijft vooral bezuinigen over. Door de VVD wordt daarbij vooral gekeken naar het ministerie van VWS: onder andere een verhoging van het eigen risico ligt op tafel. Defensie en armoedebeleid zijn (voorlopig) uitgesloten van de bezuinigingsronde.
Naast bezuinigingen wordt er ook besloten over additionele klimaatmaatregelen. ‘Met hier en daar een likje verf redden we het niet’, stelde Rob Jetten aan het begin van zijn termijn als minister voor Klimaat & Energie. Het PBL stelde bij de presentatie van het regeerakkoord al dat het klimaatdoel van het kabinet grenst ‘aan wat praktisch gezien maximaal realiseerbaar is’. De uitdaging lag volgens het Planbureau vooral bij de uitvoerbaarheid van de plannen en het vrijwillige karakter van veel maatregelen.
Tegen die problemen loopt het kabinet nu aan. In november 2022 bleek dat het klimaatdoel (55%) niet gehaald wordt: de reductie in 2030 blijft steken op 39 tot 50%. Een onafhankelijke groep ambtenaren werd daarom gevraagd om een ‘menukaart van beleidsopties’ op te stellen. Daarbij moest de focus niet op subsidiëren, maar juist ook op normeren en beprijzen liggen. Afgelopen maart werd dit rapport gepresenteerd. Laura van Geest, voorzitter van dit zogeheten Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO), stelde in het voorwoord: ‘De tijd van laaghangend fruit is voorbij: no pain no gain’. Over de maatregelen uit dit rapport, wat niet bij iedereen in goede aarde viel, heeft het kabinet de afgelopen weken onderhandeld.
Over het onderwerp mobiliteit lekte de afgelopen weken het meeste nieuws uit. Dat is ook niet onlogisch: Volgens de IBO-auteurs valt hier de meeste CO2-reductie te behalen. De auteurs stelden onder andere voor om in 2025 een verkoopverbod in te voeren op brandstofauto’s voor zakelijk gebruik. Een verhoging van de aankoopbelasting voor benzineauto’s lag tijdens de onderhandelingen op tafel, maar verdween onder druk van het VVD-smaldeel in het kabinet. Naast aanschaf van auto’s is er ook gekeken naar brandstoffen. Het kabinet wil hierbij inzetten op een verplichte bijmenging van biobrandstoffen. Hoewel deze maatregel tot veel CO2-reductie kan leiden, ligt ook dit bij de VVD erg gevoelig: de prijs van een liter bij de pomp kan door de bijmengverplichting met 5 tot 10 cent stijgen.
Een grote uitdaging bij mobiliteit is grondslagerosie: over de aanschaf en het gebruik van elektrische auto’s wordt veel minder belasting betaald. Dat probleem kan verholpen worden door sneller over te stappen op rekeningrijden. Volgens bronnen is er de afgelopen weken dan ook gesproken over het vervroegd invoeren van ‘betalen naar gebruik’, in 2027 of 2028.
Bij de ingelaste ministerraad op woensdag 26 april moet er een akkoord worden bereikt. Na het reces, wat eindigt op 8 mei, zal er in de Tweede Kamer uitgebreid gesproken worden over de plannen. Het kabinet moet echter ook oog houden voor de Eerste Kamer: het is nog de vraag of de nieuwe Senaat, die op 13 juni geïnstalleerd wordt, in zal stemmen met de plannen. Het verloop van dit parlementaire proces is daarom niet alleen interessant voor beleidsmakers en bedrijven, maar zal ook veelzeggend zijn over de houdbaarheid van kabinet Rutte-IV.
Wat is uw strategie om uw belang kenbaar te maken? Er is niet veel tijd te verliezen. Hague denkt graag mee. We brengen u in contact met beleidsmakers en uw belangrijkste stakeholders. Om ook uw doelen vooruit te helpen.
Benieuwd wat dit precies inhoudt? We maken graag kennis met u in een één uur durende sessie. Digitaal of bij ons op kantoor. Vul het formulier hieronder in als u meer wilt weten. Account Director Alex Klein neemt snel contact met u op.
Het failliet van de vertragingslobby Het is lange tijd een succesvol recept
Het belangrijke verschil tussen landelijke en lokale politiek De rol van de
Invloed bij lokale politiek Op 16 maart 2022 vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats.
