Gisteren beginnen was beter geweest: Provinciale Statenverkiezingen 2023

De gemeenteraadsverkiezingen liggen nog maar net achter ons, maar politieke partijen zijn alweer gefocust op de volgende verkiezingen. Over negen maanden mogen Nederlanders naar de stembus voor de Provinciale Staten. Niet alle Nederlanders vinden deze verkiezing relevant, blijkt uit de opkomst. Soms is die namelijk tot wel dertiger procent lager vergeleken met de landelijke verkiezingen.Toch zijn de Statenverkiezingen volgend jaar zeer relevant: er moeten beleidskeuzes gemaakt worden die zowel op regionaal als nationaal niveau grote gevolgen kunnen hebben.

Eén van de belangrijkste taken van de provincie is ruimtelijke ontwikkeling. De afgelopen twee decennia heeft de politiek de inrichting van Nederland vooral overgelaten aan de wensen van lokale overheden, boeren en bedrijven. Inmiddels lopen we daardoor tegen grenzen aan. De stikstofcrisis is daar een goed voorbeeld van. Om te voorkomen dat bouw- en infrastructuurprojecten stil komen te liggen, presenteerde Minister van der Wal (Natuur en Stikstof) een kaart met reductiedoelstellingen per regio. Het is nu aan de provincies om vóór 1 juli 2023 een gebiedsgerichte aanpak op te stellen. Deze plannen zullen veel aandacht hebben voor landbouw, maar mogen ook maatregelen bevatten die stikstofreductie realiseren in de industrie, de bouw en het verkeer. Deze gebiedsgerichte aanpak wordt bij de Provinciale Statenverkiezingen waarschijnlijk een belangrijk thema. Politieke partijen zullen in hun verkiezingsprogramma beschrijven hoe zij aan de stikstofdoelen gaan voldoen en welke sectoren daardoor geraakt worden.

Ook politiek Den Haag maakt zich zorgen. Het is goed mogelijk dat de regeringspartijen de regeringsrekening gepresenteerd krijgen: meedoen kost vaak zetels. Ook de onvrede over het stikstofbeleid leidt tot een sterke daling van het aantal zetels voor de coalitie.  Statenleden – ook van landelijke coalitiepartijen – hebben zich uitgesproken tegen de koers van het kabinet. In de laatste peiling is de BoerBurgerBeweging de één na grootste partij. De regering zal zich bij het kijken naar de peilingen vooral zorgen maken over de Eerste Kamer, die gekozen wordt door de leden van de Provinciale Staten. Op dit moment hebben het CDA, D66, VVD en ChristenUnie al een minderheid. Op basis van de huidige peilingen zou dat zetelaantal nog wel eens verder kunnen dalen. Dat maakt het nog moeilijker om bepaalde plannen, zoals het stikstof- en klimaatbeleid, tot uitvoering te brengen.