18 januari 2023

Haije Dijkstra

5x nieuwe energie in 2023: Verandering, versnelling, verkiezingen

De oorlog in Oekraïne leidde in 2022 tot een explosieve stijging van energieprijzen: ‘energiearmoede’ werd zelfs uitgeroepen tot woord van het jaar. Met nieuwe regelgeving zoeken de EU en Nederland in 2023 een nieuwe balans tussen leveringszekerheid, betaalbaarheid en duurzaamheid. Wat kunnen we in 2023 verwachten op energiegebied?

1. Europese beleidsmachine blijft op stoom

Vanaf 1 januari 2023 is Zweden de nieuwe voorzitter van de Raad van de Europese Unie. De Scandinavische lidstaat heeft energiebeleid hoog op de prioriteitenlijst staan. Een hervorming van de elektriciteitsmarkt moet ervoor zorgen dat de prijs van stroom niet meer afhankelijk is van gas. In 2022 leidde die koppeling tot een sterke stijging van de stroomprijzen, terwijl exploitanten van zonne- en windparken grote winsten maakten. Het plan hiervoor wordt in maart 2023 verwacht. Daarnaast zal het Europees parlement begin dit jaar een positie innemen over de Energy Performance of Buildings Directive (EPBD). Lidstaten moeten een gedeelte van de woningvoorraad renoveren om de energieprestatie te verbeteren. Ook worden de energielabels van woningen geharmoniseerd. Het parlement zal over deze richtlijn begin dit jaar een positie innemen.

2. Nationaal beleid: versnellen, maar nu zonder een grote pot geld

De Klimaat- en Energieverkenning (KEV) van 2022 toonde aan: de doelen zijn nog niet in zicht, extra maatregelen zijn noodzakelijk. Om tot 60% CO2-reductie te komen in 2030, laat minister Jetten op dit moment een interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) uitvoeren. Deze analyse moet een “menukaart aan beleidsopties” opleveren. Het IBO kijkt naar eigen zeggen vooral naar normerende en beprijzende beleidsopties. Dat is een verandering ten opzichte van de laatste jaren, waarbij geld niet de belemmerende factor was voor klimaatbeleid. Inmiddels worden de ‘b-woorden’ in politiek Den Haag steeds vaker gebruikt: bezuinigingen en belastingverhogingen liggen weer op de onderhandelingstafel. Bij de Voorjaarsnota zal het kabinet een selectie maken van de menukaart. Het is de vraag hoe heet de soep gegeten zal worden.

3. 2023: het jaar van de warmte?

De energietransitie is voor veel mensen een abstract concept, maar bij de verduurzaming van de gebouwde omgeving wordt het snel concreet: een familielid is fanatiek aan het isoleren, de buurman heeft een warmtepomp en verderop in de stad wordt een warmtenet aangelegd. Komend jaar komt de Kamer met twee wetten voor die laatste route. De Warmtewet 2.0 regelt de verduurzaming van de collectieve warmtevoorziening en is de vervanger van de huidige Warmtewet. Eind 2022 hakte minister Jetten hierover al een belangrijke knoop door: warmtenetten komen in publieke handen. Naast de Warmtewet wordt ook de wetsbehandeling van de wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (afgekort: Wgiw) verwacht. Deze wet geeft gemeenten de mogelijkheid een wijk of buurt aan te wijzen die van het aardgas af gaat. De beoogde inwerkingtredingsdatum van beide wetten is 2024.

4. Een Europees antwoord op de Inflation Reduction Act?

In de Europese industrie nam afgelopen jaar het gasverbruik af door het stilleggen van productie en het verbeteren van de efficiëntie van productieprocessen. Uiteindelijk lag de totale productie van de Europese industrie aan het eind van het jaar zelfs hoger dan in 2021. Tegelijkertijd bestaat nog steeds de angst voor ‘deindustrialisatie’ van Europa, zeker nadat president Biden de Inflation Reduction Act (IRA) presenteerde: een investeringspakket van 370 miljard dollar, gericht op de versterking en verduurzaming van de Amerikaanse economie. In 2023 zal de Europese Unie met een antwoord komen om te voorkomen dat grote bedrijven hun productie gaan verplaatsen. Commissievoorzitter Von der Leyen heeft al gepleit voor een verruiming van de staatssteunregels en een gemeenschappelijk ‘Soevereiniteitsfonds’. Voor Nederland ziet minister Adriaansens van Economische Zaken de maatwerkafspraken als belangrijk instrument om energie-intensieve industrie in Nederland te behouden. Dat proces verloopt echter nog niet voorspoedig: waar de minister in 2022 streefde naar tien tot vijftien intentieverklaringen, waren er aan het eind van het jaar slechts drie gepubliceerd.

5. Provinciale Statenverkiezingen: Nederland politiek op slot?

Op 15 maart 2023 mag Nederland naar de stembus voor de Provinciale Statenverkiezingen. En er staat veel op het spel: de provincie heeft een belangrijke rol in het invullen van het landelijke stikstofbeleid. Elke provincie moet vóór 1 juli 2023 een Provinciaal Programma Landelijk Gebied opstellen. Provincie Overijssel heeft begin januari al een plan gepresenteerd: het provinciebestuur wil niet alleen een vergoeding van vijf miljard, maar ook meer tijd om de doelen te behalen. De Provinciale Statenverkiezingen kunnen niet alleen tot spanningen leiden tussen het lokale en nationale bestuur, maar de Statenleden mogen op 27 mei ook hun stem uitbrengen voor de Eerste Kamer. Het kabinet zal op zoek moeten naar een nieuwe manier om met een grotere minderheid in de Eerste Kamer om te gaan.

Is uw goede voornemen voor 2023 om beter op de hoogte te blijven van beleidsontwikkelingen? Plan dan eens een vrijblijvend kennismakingsgesprek in met één van onze consultants. Of schrijf u hieronder in op onze nieuwsbrief.

De Hague Corporate Affairs nieuwsbrief bevat insights van onze consultants en updates op het gebied van corporate affairs. Ontvang de nieuwsbrief eens per kwartaal. 

Deel deze resource

Ook interessant over "Energie in 2023"

Hague corporate affairs logo

Ontvang de laatste insights

Of volg ons