28 oktober 2022

Haije Dijkstra

Jaarlijkse klimaatmonitor (KEV): doelen nog niet in zicht, extra maatregelen noodzakelijk

Klimaatbeleid is langetermijnbeleid. Daarom is het noodzakelijk om regelmatig te kijken of we nog op de goede weg zitten. Op 1 november 2022 presenteert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de jaarlijkse Klimaat- en Energieverkenning (KEV), een doorrekening van al het huidige en voorgenomen klimaatbeleid. Op basis van dit rapport wordt ingeschat in hoeverre Nederland zal voldoen aan de klimaatdoelstellingen. Het rapport speelt daarmee een belangrijke rol in de beleidscyclus: wanneer blijkt dat de doelen niet gehaald zullen worden, komt minister Jetten (Klimaat en Energie) in het voorjaar met aanvullende maatregelen. Wat kunnen we verwachten van de KEV en eventuele aanvullende maatregelen?

CO2-reductie

In de Klimaatwet uit 2019 was een doelstelling van 49% CO2-reductie in 2030 vastgelegd. Die wet moet nog gewijzigd worden, omdat de Europese Klimaatwet een doelstelling van 55% voorschrijft. Het huidige kabinet heeft nog hogere ambities en streeft naar 60%. Die doelstelling is fors. Zo fors, dat het PBL bij de presentatie van het coalitieakkoord zelfs stelde dat het doel grenst aan het maximaal uitvoerbare. Minister Jetten staat daarmee voor een grote uitdaging, maar is voortvarend van start gegaan. Het afgelopen halfjaar presenteerde hij zijn uitwerking van de klimaatplannen. Uit die plannen blijkt dat hij inzet op verschillende beleidsinstrumenten: niet alleen subsidiëren en beprijzen, maar ook normeren. Met name dat laatste instrument begint een steeds grotere rol te spelen.

Toch blijken de huidige plannen nog niet genoeg te zijn om het
2030-doel te halen. Dat werd nogmaals duidelijk op Prinsjesdag. Het PBL deelde daarbij, vooruitlopend op de KEV, alvast een voorlopige raming van de CO2-reductie. Dat komt op basis van de huidige maatregelen en plannen op 39 tot 50% reductie in 2030. Dat is fors minder dan de 60% waar het kabinet naar streeft. In de doorrekening van het PBL is een aantal beleidsmaatregelen van Jetten nog niet verwerkt, maar uit de cijfers wordt wél duidelijk dat er nog veel meer moet gebeuren om de doelstelling uit de Klimaatwet te halen.  

Urgendavonnis

De noodzaak voor extra maatregelen wordt alleen maar vergroot door het Urgendavonnis (2019) waardoor het kabinet echt aan de bak moest. Eén van de maatregelen die volgden, een productiebeperking op de kolencentrales, is echter eerder dit jaar vanwege de gas- en energiecrisis geschrapt. Dat levert volgens het kabinet 4 tot 4,5 megaton CO2-uitstoot extra per jaar op. Om alsnog te voldoen aan het vonnis denkt minister Jetten na over een aantal opties, zoals het vervroegen van CO2-vrije elektriciteitsproductie in Nederland (bijvoorbeeld met biogas en kernenergie), versnelde verduurzaming van het zakelijk wagenpark en meer inzetten op biobased en circulair bouwen. Dat kan bijvoorbeeld door in de bouw meer hout te gebruiken en inzetten op duurzaam isolatiemateriaal. Jetten ziet normering als een belangrijk middel om te zorgen dat dit ook daadwerkelijk gebeurt.

Glastuinbouw

De versnelde elektrificatie in de industrie en glastuinbouw is een andere maatregel die Jetten overweegt om te kunnen voldoen aan het Urgenda-vonnis. Dat kan volgens de minister door normering van o.a. e-boilers, in combinatie met subsidie. De KEV heeft ook elk jaar aandacht voor de energietransitie in de glastuinbouw. Vorig jaar bleek dat de totale CO2-uitstoot in die sector is gestegen. Dat komt vooral door de toegenomen inzet van warmtekrachtkoppelingen (wkk) voor de productie en levering van elektriciteit aan het net.

Het CO₂-sectordoel voor glastuinbouwbedrijven leverde volgens het Planbureau dan ook nog niet voldoende prikkels tot verduurzaming op. Uit de ramingen van Prinsjesdag lijkt er inmiddels wel een dalende trend zichtbaar in de CO2-emissies van de glastuinbouw, vooral veroorzaakt door een verwachte reductie van het energieverbruik. Meer weten over de glastuinbouw en duurzaamheid? Eerder schreef Account Director 
Alex Klein over de vijf verborgen geheimen van de glastuinbouw en de Nederlanse glastuinbouw moet strategischer denken.  

Conclusie

De definitieve besluiten over de extra klimaatmaatregelen volgen in het voorjaar van 2023. Op dit moment is een interdepartementale groep ambtenaren bezig om aanvullende maatregelen in kaart te brengen. Deze analyse moet een ‘menukaart aan beleidsopties’ opleveren, waaruit het kabinet een keuze zal maken voor aanscherping en bijstelling van het beleid. Zachtere beleidsinstrumenten, zoals subsidies, lijken het daarbij te gaan verliezen: normering wordt het hoofdgerecht op het menu van minister Jetten.

Wilt u beter op de hoogte blijven van ontwikkelingen in de energiesector? Schrijf u in op de nieuwsbrief of bekijk de pagina van de Hague Energiedesk

 

Deel deze resource
Hague corporate affairs logo

Ontvang de laatste insights

Of volg ons